Muxtariyyətimiz varlığımızdır
Muxtariyyət- yəqin ki bu mücərrəd sözün mahiyyətini, anlamını, taleyüklü əhəmiyyətini onun statusunu qazanan məmləkətlərin insanları qədər heç kəs dərk edə bilməz. Xüsusilə də bu status həmin ərazidə yaşayan insanların milli xüsusiyyətinə deyil, coğrafi mövqeyinə görə əldə edilə. Azərbaycana bağlı Naxçıvan Muxtar Respublikası kimi.
Əslində bu gün dünyanın bir sıra ölkələrində yetərincə sayda muxtar ərazilər var. Onların əksəriyyətinə bu status necə deyərlər, ölkələrin idarəedici qurumları tərəfindən verilib. Amma Naxçıvanda yaşayan Azərbaycan türkləri hələ 95 il əvvəl bu muxtariyyəti öz iradələri, qətiyyəti və bacarığı ilə əldə ediblər. Bir zaman dünyanın xəritəsində 2.5 milyon kvadrat kilometr ərazini əhatə edən Azərbaycan torpaqlarında zamanla yeni dövlətlər yarandıqca, insanlığın ikinci atası Nuh peyğəmbərin məskəni olan, türk dünyasının “yavru Vətəni”, Şərqin qapısı sayılan Naxçıvan məqsədli şəkildə öz doğma anasından ayrı salındı. Həmin vaxt imperialist qüvvələrin gücü ilə hissə-hissə başqa dövlətlər tərəfindən mənimsənilən qədim Azərbaycan torpaqları kimi Naxçıvan coğrafiyası da zorla yeni yaradılan Ermənistanın ərazilərinə qatılmalı idi. Amma bu torpağın sahibləri- min illik sakinləri, qədim dövlətçilik ənənələrinə malik olan yerli xalq qətiyyəti ilə öz gələcəyinə - muxtariyyətınə səs verdi. Bununla da özgürlüyünü, müstəqilliyini qazandı. Əgər o zaman Naxçıvan camaatının qətiyyəti olmasaydı, indi dünyanın xəritəsində bu qədim oğuz-türk yurdu da yox idi.
Amma Naxçıvan öz əzmkar insanları ilə doğma anasına sığınıb, Azərbaycanın bir parçası olduğunu bir əsrə yaxındır ki bütün dünyaya sübut edir, döyüşür və yaşayır. Əgər 95 il əvvəl məqsədli şəkildə yaradılan Ermənistan adlı bir dövlətin təhdidi ilə “ölüm-qalım” dilemması qarşısında qalmışdısa, bu gün Azərbaycanın tərkibində muxtar dövlət kimi qüdrətli Azərbaycan Ordusu, vətənpərvər vətəndaşları ilə düşmən ölkənin kabusuna çevrilib. Bir zaman blokadaya salınıb ərazilərinə aramsız hücumlar etdiyi Naxçıvan öz iqtisadi inkişafı ilə indi Ermənistanı dəfələrlə üstələyib.
Torpaq təkcə bitki, ağac böyütmür. Torpaq həm də insan yetişdirir. Bu insan da torpağa olan sevgidən doğulur. Bu torpaq sevgisi insanı cəsarətli, qorxmaz edir. Torpaq sevgisi ilə böyüyən insan onu qoruyaraq üzərinə öz qanını tökərək Vətənə çevirir və daha çox sevir.
Naxçıvanın çətin siyasi proseslərin fonunda 95 il əvvəl əldə edilən muxtariyyəti təkcə inkişafı, oğuz-türk yurdu olmasının zəmanəti deyil, həm də onun düşmən iddiasına qarşı çevrilən əbədi qalxanıdır. 1991-ci ildə Azərbaycan yenidən müstəqillik əldə edəndə, ona qarşı əsassız ərazi iddiaları olan təcavüzkar dövlət- Ermənistan üçün əsas hədəflərdən biri də Naxçıvanı işğal etmək idi. Amma həmin illər Tanrının bir xilaskar kimi Naxçıvana göndərdiyi Heydər Əliyev şəxsiyyəti onu yenidən qoruya bildi. Yerli əhali erməni təcavüzünə qarşı mübarizədə tək qalanda, ümummilli lider Heydər Əliyev dünyanın diqqətini 1921-ci ildə imzalanan beynəlxalq Moskva və Qars müqavilələrinə, 1924-cü ildə əldə edilən muxtariyyətə çəkərək muxtar respublikanı etibarlı şəkildə müdafiə etdi. Artıq dünyanın diqqəti Naxçıvana çevrilmişdi. Ümummilli lider bir daha Naxçıvanın muxtariyyətini qoruya bildi.
Bununla da Naxçıvanın yeni bir dövrü başladı. Müharibə apara-apara iqtisadi cəhətdən yüksəliş bəlkə də dünyanın heç bir ölkəsinə nəsib olmayıb. Amma 1992-ci ildən Ermənistan tərəfindən salınan blokada, 1990-cı illərin ictimai-siyasi çətinliyi Naxçıvanın tərəqqisinə mane ola bilmədi. Əksinə o, özünün var olduğunu, Heydər Əliyev ideyalarına sadiqliyini sübut edərək tərəqqiyə doğru irəlilədiyini sübut etdi. Çünki Ümummilli liderimiz onun gələcək taleyini xalqa və xalqın daha etibarlı oğullarına tapşırmışdı.
Naxçıvan Muxtar Respublikası özündə Naxçıvan şəhərini və 7 rayonu birləşdirir. Bu şəhər və rayonları bir-biri ilə sıx birləşdirən, bütövləşdirən amillərdən biri də məhz elə muxtariyyətdir. Muxtariyyət monolit gücdür Naxçıvan üçün, muxtariyyət doğma Azərbaycanla ərazi və mənəvi baxımdan ən güclü bir bağdır. Muxtariyyət Naxçıvanımızın tərəqqisi, inkişafı və gələcəyidir.
Bu gün Naxçıvan muxtariyyətinin 95 illiyini qeyd edir. Beş min illik şəhərsalma mədəniyyəti və tarixinə baxanda 95 ilin o qədər də böyük rəqəm olmadığı aydın görünür. Amma maraqlı burasıdır ki, Naxçıvan bu gün Azərbaycanın ayrılmaz bir hissəsi olaraq regionda sürətlə inkişaf edən bir muxtar respublika kimi yetərincə çəkiyə malik olan söz sahibidir.
Muxtariyyətinin 95 ili mübarək , doğma Naxçıvanım.