Heydər Əliyev irsi böyüyən nəsillərin tərbiyə nümunəsidir
Tərbiyə işində şəxsiyyətin nümunəsi və ideyalarının, irsinin təsir gücü çox mühüm faktordur. Şagirdlər valideynlərin, müəllimlərin, ətrafda yaşayanların, televiziyida gördükləri, kitablar vasitəsilə tanış olduqları görkəmli şəxsiyyətlərin həyat yolunu, irsini, təcrübəsini, əməllərini öyrəndikcə örnək almağa meyl edir, onlara bənzəməyə çalışırlar.
Təlim-tərbiyə işində şagirdlərin həyat fəaliyyətinin və təcrübəsinin millətimizə, xalqımıza, vətənimizə xeyir verən şəxsiyyətləri, vətənimizin azadlığı uğrunda şəhid olmuş fədailəri tanımalarına, oxuduqları əsərlərdəki qəhrəmanlar, onların həyatı, bu insanları əhatə edən mühit barədə, siyasi quruluş barədə əhatəli biliklərə yiyələnmələrinə nail olmaq lazımdır. Belə məlumatlar şagirdlərin dünyagörüşünü zənginləşdirir, onlarda vətənpərvərlik, mərdlik, dünyaya açıq gözlə baxmaq xüsusiyyətləri formalaşdırmaqla kimin irsindən öyrənəcəkləri, hansı ideya inamı ruhunda tərbiyə alacaqlarıyla bağlı fikir yaradır. Bu baxımdan, hazırkı dövrdə şagirdlərin ideya inamının formalaşdırılmasında ümummilli lider Heydər Əliyevin irsindən istifadə olunması çox böyük uğurlar əldə etməyə imkan verər.
Heydər Əliyevin həqiqi ədalət adamı olması, başladığı işin uğurla başa çatdırması üçün nəhayətsiz əzm və iradə nümayiş etdirməsi, səbrli və mahir siyasətçi, sülh, əmin-amanlıq yolçusu olması uşaqların, ümumən, hər bir ölkə vətəndaşının qürur mənbəyidir. Heydər Əliyevin Tanrıya inamı, inancına sədaqəti, yüksək vətənpərvərliyi və xalqına, millətinə bağlılığı, həmişə, hər yerdə azərbaycanlı olmasıyla qürur duyması, həqiqətsevərliyi, reallığı düzgün qiymətləndirə bilməsi, sözü ilə əməlinin bütövlüyü, haqqı çılpaq və sərt deyə bilmək cəsarəti, pisliyə nifrət və onun daşıyıcılarını tənqid etmək, yaxşıları isə mükafatlandırmaq və xalqın gözündə ucaltmaq səyləri, fəzilət sahibi, mərhəmətli və şəfqətli olması, natiqlik məharəti və səmimi ünsiyyət qabiliyyətinə malik olması və başqa bu kimi ali keyfiyyətləri bugünkü nəslin tərbiyə nümunəsi olmalıdır.
“Mənim həyatımın məqsədi Azərbaycandır, Azərbaycan xalqıdır, Azərbaycan Respublikasıdır, Azərbaycan vətəndaşıdır. Əgər buna nail ola bilsəm, həyatımı ən xoşbəxt adam kimi başa çatdıracağam. Məhz buna nail olmağa çalışıram və çalışacağam”. Bu fikirlər ulu öndər Heydər Əliyevin ülvi, müqəddəs həyat amalı, ideyaları, həyat fəaliyyətinin meyarı, ölçü vahidləri idi.
Belə bir zəngin ideya irsinin xalqın bütün təbəqələri arasında, xüsusən yetişən nəslin ideya aləminin formalaşmasında necə bir mahiyyətə və əhəmiyyətə malik olduğu şübhəsizdir. Ümummilli liderin Azərbaycanın bu günü və gələcəyi naminə həyata keçirdiyi siyasətin mahiyyəti böyüməkdə olan nəsillərə daha dərindən çatdırılmalı, müstəqil Azərbaycan dövlətinin onun ən böyük əsəri olduğu aşılanmalıdır.
Ulu öndər Heydər Əliyevin ideyalarını əqidəyə çevirmək, bu əqidəni yetişən nəslin ruhuna hopdurmaq, onları əsl vətəndaş kimi yetişdirmək, ölkənin, xalqın mənafeyi uğrunda fədakar mübarizlər kimi formalaşdırmaq, müstəqillik qazanmış suveren ölkənin tələblərinə cavab verən bir səviyyəyə qaldırmaq qarşımızda duran mühüm, ümdə vəzifədir. Belə bir vəzifənin uğurlu həlli üçün bütün tərbiyə işinin qoyuluşuna, onun daxili məzmun istiqamətinə nüfuz etmək, şagirdlərin idrakına və qəlbinə Heydər Əliyev ideyaları ilə təsir göstərmək lazımdır.
“Həqiqəti dərk etməklə tərbiyə yalnız başlanmış olur”. Bu başlanğıc mərhələsinin əsası isə sistemli, ardıcıl şəkildə və pedaqoji prinsipləri gözləməklə ümumtəhsil məktəblərində qoyulur və inkişaf etdirilir. Təhsil müəssisələrində fənlərin tədrisi zamanı, müxtəlif tərbiyə işləri prosesində şagirdlərin ulu rəhbərin ideyaları ruhunda tərbiyə edilməsi üçün çox geniş imkanlar mövcuddur. Bu həqiqətdir. Lakin bu həqiqətin reallığa çevrilməsi, yəni bu istiqamətdə tərbiyə işinin səmərəlilik səviyyəsi o halda mümkün ola bilər ki, şagirdlərin Heydər Əliyev nümunəsində tərbiyəsi işi xüsusi şərtlər daxilində həyata keçirilsin. Şagirdlərin ideya inamının formalaşdırılması üzrə işin müvəffəqiyyəti onun stimullaşdırılması və istiqamətləndirilməsindən asılıdır. Ümumtəhsil məktəblərində Ulu Öndərin həyat və fəaliyyəti nümunəsində ideya inamının formalaşdırılması işində bu deyilən cəhət
həmişə diqqətdə saxlanılmalıdır.
Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyətinin öyrənilməsi, ideyalarının mənimsənilməsi sahəsində işlər hələ müstəqillik dövrünün ilk illərindən təlim-tərbiyə prosesinə daxil olmağa başlayıb. Bu dövrdə Heydər Əliyev nümunəsində başlayan tərbiyə işi dahi şəxsiyyətin ölkənin xilas yolunu tapmaq, xalqı düşdüyü ağır vəziyyətdən çıxarmaq, çətin və taleyüklü məsələləri həll etmək yolunda gördüyü işlərin fonunda aparılırdı. Heydər Əliyevin həyatını və mübarizəsini daha yaxşı, daha dolğun və daha tez başa düşülən tərzdə izah etmək, aydınlaşdırmaq haqqında qabaqcıl məktəblərin və müəllimlərin anlayış və təsəvvürləri formalaşdırmaq səyləri diqqətə layiqdir. Naxçıvan şəhərinin, Muxtar Respublikanın rayon və kənd məktəblərinin bu sahədə apardığı işlər haqqında çoxlu materiallar toplanıb. Onlar Heydər Əliyevi xalqın qurtuluşunun yeganə təminatçısı kimi qiymətləndirir və bu böyük şəxsiyyəti şagirdlərin gözü qarşısında xilaskar kimi canlandırır, təbliğ edirlər. Pedaqoji prosesdə düzgün, bəlli mövqedən münasibət göstərən müəllimlər Heydər Əliyev şəxsiyyətini və ideyalarını uca tutur və şagirdləri bu ideyalara bağlı dəqiq, aydın bilik və məlumatlarla silahlandırır, daha əhəmiyyətlisi, pedaqoji fəaliyyətini sosial həyatdakı əməli işləri ilə birləşdirərək davam və inkişaf etdirirlər.
Hazırda yüksək inkişaf tempi ilə irəliləyən respublikamızın ümumtəhsil məktəblərində Heydər Əliyevin ideyaları ruhunda, onun həyati fədakarlığı timsalında böyüyən nəsillərin tərbiyəsi işində yüksək uğurlar əldə edilib. Şagirdlərin Heydər Əliyev ideyalarını mənimsəməsi, həyatının məqsədinə çevirə bilməsi üçün geniş imkanlar vardır. Gənc nəslin öz ideya məqsədi, mənəviyyatı və tələbatı, yüksək əmək mədəniyyəti və davranışını formalaşdırmaq məqsədi ilə ümumtəhsil məktəbləri hər bir şagirdin, müəllimin, məktəb rəhbərinin ixtiyarına böyük imkanlar verib.
Məlumdur ki, Heydər Əliyev ideyalarının, irsinin əzəmətini, böyüklüyünü başa düşməyin bünövrəsi, əsası ibtidai siniflərdə qoyulur. Müəllimlər bu işdə mümkün qədər daha sistemli və ardıcıl çalışmalıdırlar. Bilmək lazımdır ki, şagirdlərin ulu öndər Heydər Əliyevin nümunəsində tərbiyəsinin ibtidai təhsil illəri üçün perspektiv planlaşdırma təcrübəsi gündəlik iş kimi adi hala çevrilməlidir. Məhz ibtidai siniflərdən başlayaraq, yorulmaz zəhmətkeş, valehedici dərəcədə çalışmaq qabiliyyəti olan bir insan kimi Heydər Əliyevin obrazını açıb göstərmək lazımdır. Onun Azərbaycan məmləkəti adlanan doğma vətən, yurd təəssübkeşliyi, xalqa, vətənə vurğunluğu, sədaqəti haqqında uşaqlara bu yaşlardan başlayaraq ardıcıl əsaslı bilik və məlumatlar vermək lazımdır. Bu böyük şəxsiyyətin azərbaycançılıq, dövlətçilik uğrunda apardığı mübarizənin çətin, keşməkeşli yolunu kiçikyaşlı məktəblilərin başa düşəcəyi bir dildə öyrətmək lazımdır. Ümummilli liderin humanizm, sülh, insanlar və xalqlar arasında münasibətləri düzgün qurması, dostluq və əməkdaşlıq nümunəsi ibtidai sinif şagirdlərinin yaş və bilik səviyyəsinə uyğunluğu nəzərə alınmaqla öyrədilməlidir. Bütünlükdə Heydər Əliyevin həyat nümunəsi, siyasi-ictimai fəaliyyəti, yaradıcılıq irsi pedaqoji və metodiki əsasları müəyyənləşdirilməklə müntəzəm, davamlı şəkildə, lazım olduğu səviyyədə kiçikyaşlı məktəblilərə çatdırılmalıdır.
Biz bu gün böyüməkdə olan nəsilləri Ulu Öndərin dəfələrlə ölçülüb-biçilmiş, dərk edilmiş, ətraflı düşünülmüş siyasəti sayəsində, çox əzab-əziyyətlərə qatlaşaraq, mətinlik, dönməzlik, səbr nümayiş etdirərək qurduğu Azərbaycan dövlətinə sədaqət ruhunda böyütmək üçün vasitələrdən, yollardan, imkanlardan ən yüksək dərəcədə faydalanmalıyıq. Heydər Əliyevin azərbaycançılıq ideyalarının gələcəyimiz olan övladlarımızın qanına, canına daxil olmasına, onların özlərini heç vaxt yol ayrıcında hiss etməməsinə nail olmalıyıq. Çünki Heydər Əliyevin böyük və əzəmətli, həmişəyaşar ideyaları Azərbaycan dövləti, respublikası üçün möhkəm bünövrə, zəmanətdir.
Lalə Allahverdiyeva
Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutu