Çaşırın bilmədiyimiz faydaları
Hər il yaz mövsümündə dağları, yamacları bəzəyən çaşır çoxillik ot bitkisidir. Əsasən may-iyun aylarında yığılan bitki kserofitdir. Düzənlik və aşağı dağ qurşaqlarında, gipsli, gilli yerlərdə və quru dərələrdə bitir. Çaşır Azərbaycanda əsasən Quba, Qusar və Naxçıvanda geniş yayılıb. Akademik Həsən Əliyev adına Zəngəzur Milli Parkı və Arpaçay Dövlət Təbiət Yasaqlıqlarının ərazisində təbii populyasiyaları mühafizə altına alınmalıdır.
Müalicə məqsədi ilə çaşırın köklərindən istifadə olunur. Beləki , köklərinin suda dəmləməsi yaxşı qurdqovucudur, immun sistemi gücləndirir, uzun müddətli öskürək zamanı faydalıdır, tərkibi antioksidantlarla zəngin olduğundan xərçəng xəstəliyinin müalicə və profilaktikasında da istifadə oluna bilər. Faydaları saymaqla bitməyən çaşır metobalizmanı sürətləndirir, bağırsaqları işlədir. Ən əhəmiyyətlisi də bitkinin bədənin şəkər metabolizmində mühüm rol oynaması, orqanizmdəki şəkər səviyyəsinin tarazlığını qorunmasıdır. Lakin hamilə və süd verən qadınlar çaşırdan istifadə etməməlidir. Bundan başqa, oksalik turşusu olduğu üçün yarpaqları istehlak edilməməlidir, çünki insanı zəhərləyə bilər. 200 qram qurudulmuş çaşır köklərini 1 kq bal ilə qarışdırıb, gündə üç dəfə yeməkdən əvvəl bir çay qaşığı yeymək də bir çox xəsliklərə qarşı faydalıdır.
Acı dadı olan çaşırın dadlı və iştahaçıcı turşusu olur. Naxçıvanda bu turşu çox məşhurdur. Yazda bitkinin 10-20 santimlik təzə zoğları suda pörtlədilərək duzlanıb yeyilir.
Aynur İbrahimova
Naxçıvan Dövlət Universitetinin müəllimi,
Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru