Əvəzsiz müəllimimə son sualım - Gülay Tahirlidən yeni esse

Salam, Müəllim. Mən böyümüşəm. Ölüm xəbərlərinə alışır qulaqlarım... Bu xəbərlər daha uzaqlardan yox, lap yaxınlardan gəlir. Sonuncu yazdığım şeirdə belə bir misra var idi: "Daha ölümlər də ağlatmır məni..." Elə zənn etmişdim, bütün varlığımla donduğumu, həyatın məni heykələ çevirdiyini sanmışdım. Sizin xəbəriniz gələnə qədər...

Qrup yoldaşımla danışırdım, birdən titrək səslə mesajlara baxmağımı istədi, baxdım... "Hüseyn Həşimli öldü" deyə bir cümlə yazılmışdı. Sizin adınız və ölüm... Heç vaxt bu sözlərin eyni cümlədə işlənə biləcəyi ağlıma gəlməmişdi. Həmin an ölüm acısının nə demək olduğunu anladım. İndiyə qədər qohumlardan, tanışlardan ölümünü eşitdiyim, hətta şahidi olduğum adamlar olub. Amma heç vaxt ölümü bütün ruhumla hiss edə bilməmişdim. Siz bizə tək ədəbiyyatı, həyatı yox, ən sonda ölümü də öyrətdiniz, Müəllim.

Tələbələriniz ən doğmasını itirmiş kimi hönkür-hönkür ağladı. Gecələr gözlərə yuxu getmədi, sözlər boğazlarda düyünlənib qaldı, hamı özünü böyük bir yalanın içində hiss edirdi. Hərə bir öz itkisinə üzülürdüsə, bir də Nəqşi-Cahanın, Azərbaycanın, ədəbiyyatın itkisinə üzülürdü. Həyatı, Tanrını, ədaləti sorğuya çəkənlər də az olmadı. Sizi tanımayan adamlar belə sizə olan sevginin qarşısında heyrətlənib qaldı. Bu qədər sevilməyi, könüllər fəth etməyi necə bacardınız, Müəllim?! Dünyada savadlı alimlər, müəllimlər çoxdur, amma əksəriyyətinin şəxsiyyəti ilə elmi fəaliyyəti üst-üstə düşmür. Siz isə dünyadakı ən gözəl şeyləri - mənəviyyatı, mədəniyyəti, elmi özünüzdə birləşdirmişdiniz. Mən Naxçıvan Dövlət Universitetini ən çox sizə görə sevdim. Sizin dərsiniz olan günlər universitetə həvəslə gəlirdim. İndiyə qədər sizdən soruşduğum bütün sualların düzgün cavabını vermisiniz. İndi bir sualım olanda soruşmağa kimsəm yoxdur...

Artıq universiteti bitiririk, yoldaşlarla xatirələrdən danışırıq. Bilirsiniz, xoş xatirələrimizin böyük bir qismi sizinlə bağlıdır. Hamımız qürurla deyirik ki, - "Biz Hüseyn Həşimlinin tələbələriyik!" Naxçıvan Dövlət Universitetində Hüseyn Həşimlinin dərs keçdiyi son şanslı tələbələrdən...

Siz bizi dörd il ərzində bircə dəfə belə incitmədiniz. Haradan bilərdik ki, ölümüylə bizi hamıdan çox incidən elə siz olacaqsınız...

Darıxırıq, Müəllim... "Ay müəllim" deyə səsləndiyimizdə bütün səmimiliyiniz, içdənliyinizlə "Ay bəli" deməyiniz üçün darıxırıq... Hansısa mövzudan söhbət düşəndə həmin mövzuya uyğun bir hekayə, əhvalat danışmağınız üçün darıxırıq... Bizə "Gələcəyin filoloqları" deyə xitab etməyiniz üçün... Hələ Füzulidən, Nəsimidən, orta əsrlərin adını belə eşitmədiyimiz şairlərindən dediyiniz o qəzəllər... Mühazirə dəftərlərimizi dolduran bir-birindən dəyərli məlumatlar... Masanızın üzərindəki kağızlar da darıxır, axı onlar toplanıb bir kitab olacaqdı...

Bəzən bizə gülməli əhvalatlar danışardınız, indi onları xatırlayanda gözlərimiz yaşarır. Xatirələr həmişə acı verir, Müəllim, acısı da, şirini də...

Kitab rəfimin bir gözündə ancaq sizin kitablarınız var. Tək müəllifi olduğunuz kitablar yox, həm də ədəbiyyatşünaslıqla bağlı hədiyyə etdiyiniz başqa kitablar. Hansı kitabdan sizdə iki ədəd olsa, birini mütləq mənə verərdiniz. O kitablar sizin mənə olan inamınızın, güvəninizin ifadəsidir. Məndən bədii, elmi əsərlər yazmağımı gözləyirdiniz, amma indi sizə sizin nəfəsiniz gəlməyən dünyadan məktub yazıram...

Müəllim, indi daha yaxşı anlayıram. Həyatın boyası öz ürəyimizdə gizlənirmiş... Biz də duyğularımızla eyni olan rəngi ürəyimizdən götürüb gözlərimizin önünə çəkirik və bütün dünya o rəngə bürünür. Sevinəndə masmavi, kədərlənəndə qapqara... İndi həyat qaradır, Müəllim. Ürəyimdə qaradan başqa bir rəngə əlim çatmır... Elə bilirəm ki, universitetin divarları tozlanıb, siniflərdə kimsəsizlik əyləşib, pillələrdən ölüm yuvarlanır. Bağçadakı bütün güllərdən qərənfil iyi gəlir... İnsanların üzündən təbəssüm oğurlanıb, hamı elə kimisə axtarır. Həmişə ora-bura tələsən adamların yerişi də yavaşıyıb. Tək universitetmi belədir? Yox! Sizinlə yenidən görüşməyi, dərslərinizdə iştirak etməyi həvəslə gözləyən tələbələrin evlərində ümidlər ölür. Keçib getdiyiniz küçələr sanki, ölümlə sulanıb. Kainatın sükutu qulaq batırır... Hələ dostlardan, ailədən danışmıram...

Maksim Qorkinin "Ana" əsərində işarələdiyim cümlələrdən biri də belədir: "Biz kiminsə haqqında "ölübdür" deməyə tələsirik..." "Şirin portağal ağacım"da Zeze də ölümdən danışır, deyir ki, - "Sevməyi dayandırırsan və o insan bir gün ölür". Deməli, ölən insanların hamısı sevilməyən insanlardır. Heç kim sizin ölümünüzə inanmır, Müəllim. Qoy elə inanmasınlar, bu qədər sevilən insan necə ölə bilər axı?!

Kimisə itirəndə üzülməyimizlə əslində, bir az eqoist davranmış oluruq. İtirdiyimiz adamdan çox, onsuz qalacağımıza üzülürük. Çünki ölüm qurtuluşdur, azadlıqdır. Həmişə içimizdə çırpınan, uçmağa can atan o varlığın qanadlandığı andır. Ölüm ölənə yox, öləndən sonra qalana acı verir. Nəfəsimiz kəsildiyi an onunla birlikdə artıq olan bütün yükləri ruhumuzdan atırıq. Azadlıq qazanırıq! Azadlıq! Amma indi bunlarla təsəlli tapa bilmirəm, Müəllim! Çünki yarımçıq qalmış əsərlərinizin, tədqiqatlarınızın olduğunu bilirəm. Onu da bilirəm ki, siz ədəbiyyat üçün bu həyata dözərdiniz, ölümün rahatlığındandırsa, bu narahat dünyada yaşayıb yenə də ədəbiyyat üçün nələrsə etməyi üstün tutardınız. Amma həyat... Hamı gedir, Müəllim... Kimisi dünyanın tozuna, dumanına qarışıb gedir, kimisi də ürəklərə, yaddaşlara axıb gedir... Göy üzü bir gün göy adamlarını canına çəkib qucaqlayır, yerdən qoparır. Ey ədəbiyyat adam, şeir adam, söz adam!  Biz üzülürük, canımız yanır... Amma indi siz getdiyiniz yerdə hər şey xoşbəxtdir. Bəlkə də göy üzü, günəş, ay.. Ya da adını bilmədiyimiz başqa bir dünya, sizin kimi nadir insanların toplaşdığı başqa bir məkan...

Müəllim, icazə verin, sizə son sualımı da verim. Deyin də mənə, oralardan dünya necə görünür? Görünür, ya yox?!

Gülay Tahirli

"525-ci qəzet"