BMT Baş Assambleyası təşkilatda islahatların inklüziv və şəffaf olmasının vacibliyini qeyd edib
Cümə günü, iyulun 18-də BMT Baş Assambleyası konsensus əsasında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının sistemini gücləndirmək və sadələşdirmək üçün Baş katibin “UN80” təşəbbüsünə dair qətnamə qəbul edib.
NUHÇIXAN təşkilatın məlumatına istinadla xəbər verir ki, Rusiya tərəfindən təqdim olunan və səsvermə olmadan qəbul edilən mətndə deyilir: “Dəyişən dünya ilə ayaqlaşmaq üçün Baş katibin Birləşmiş Millətlər Təşkilatını gücləndirmək səylərini alqışlayır və BMT-nin strukturları və ixtisaslaşmış qurumlarını islahat addımlarını sürətləndirməyə çağırırıq”.
Qətnamədə 193 üzvdən ibarət Assambleyanın inklüziv və şəffaf olacaq islahatlar prosesində mərkəzi rolu tanınır. Sənəddə, həmçinin müəyyən edilmiş prosedurlara uyğun olaraq, Baş katibin təşəbbüsü çərçivəsində aydın müəyyən edilmiş məqsədlərə və dəlillərə əsaslanan yanaşma əsasında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının təsirini gücləndirmək, onun çevikliyini, problemlərin həlli zamanı səmərəliliyi və davamlılığını artırmaq məqsədi ilə verilən təkliflərin qəbul edilməsinin vacibliyi qeyd olunur.
Mart ayında Baş katib tərəfindən irəli sürülən “UN80” təşəbbüsündə diqqət üç prioritet üzərində cəmlənir: əməliyyat səmərəliliyini artırmaq, üzv dövlətlərdə mandatların və ya əsas vəzifələrin necə yerinə yetirildiyini qiymətləndirmək və BMT sistemində struktur islahatlarını araşdırmaq.
Bir neçə nümayəndə heyəti islahat səylərinə dəstək ifadə edib, lakin qətnamənin vaxtında qəbulunu şübhə altına alıb. Avropa İttifaqı adından çıxış edən Danimarka nümayəndəsi prosesin “vaxtından əvvəl və tələskən olduğunu” qeyd edərək məsləhətləşmələr üçün məhdud vaxtın “belə bir təşəbbüsün tələb etdiyi konstruktiv əlaqəyə imkan vermədiyini” bildirib.
Avstraliya da CANZ qrupu (Kanada, Avstraliya və Yeni Zelandiya) adından bu fikri təkrarlayıb və xəbərdarlıq edib ki, erkən qətnamə "irəli sürülən təkliflərin həm əhatə dairəsini, həm də ambisiyasını məhdudlaşdıran risklər yaradır".
İslandiya, Norveç və Lixtenşteyn də daxil olmaqla başqa bir qrupun adından danışan İsveçrə də islahatın uzunmüddətli səmərəliliyi təmin etməklə yanaşı, mövcud aktivlərə əsaslanaraq, onların “iddialı və strateji olmadığını” vurğulayıb. Yaponiya "çoxtərəfliliyə sadiqliyini" qeyd edib və bu təşəbbüsün BMT-nin canlandırılmasının aktuallığına cavab verdiyini bildirib. Yaponiya nümayəndəsi bu islahatların yalnız birgə səylərlə həyata keçirilə biləcəyini əlavə edib.
Cavab hüququndan istifadə edən Rusiya nümayəndəsi mətnin tələsik olması ilə bağlı iddiaları rədd edərək “bir neçə raund məsləhətləşmələr apardığını” və “sükut proseduruna çıxan nümayəndə heyətlərinin göstərdiyi qırmızı xətləri nəzərə aldığını” bildirib.
“Sükut proseduru” sənədin qəbulu ilə bağlı rəsmi hərəkətə keçməzdən əvvəl nümayəndə heyətlərinin qətnamə və ya qərar layihəsinə etirazlarını bildirmələri üçün vaxt pəncərəsini müəyyən edir.
Rusiya nümayəndəsi bildirib ki, qətnamə üzv dövlətləri “bu prosesin hərəkətverici qüvvəsinə” çevirir, eyni zamanda, BMT Nizamnaməsinə əsasən Baş katibin ali inzibati vəzifəli şəxs kimi üstün səlahiyyətini tanıyır.