DNT genləri deşifrlərinin açılması tibb elmində inqilab hesab edilir
Dünyanın müxtəlif ölkələrində bir sıra təşkilatlar hər il aprelin 25-də Beynəlxalq DNT Gününü qeyd edirlər, bəzən gün dəyişsə də, apreldə onun qeyd olunması ənənə şəklini alıb.
NUHÇIXAN İnformasiya Agentliyi xəbər verir ki, həmin tarixin seçilməsi alimlər Ceyms Uotson və Frensis Krikin, Moris Uilkins və Rozalind Franklinlə birgə DNT molekullarının strukturunun öyrənilməsi sahəsində apardıqları tədqiqatların nəticələrinin 1953-cü il aprelin 25-də “Nature” jurnalında dərc olunması ilə əlaqədardır. Məqalənin dərc olunmasından düz 50 il sonra, yəni 2003-cü il aprelin 25-də insan genlərinin deşifr edilməsi layihəsinin sona yaxınlaşdığı elan edilib. Belə ki, genomun bəzi hissələrinin əlavə analizləri başa çatmasa da, layihə üzərində əsas işin yekunlaşdırılması bildirilib. İnsan genlərinin strukturunun müəyyən edilməsi səhiyyənin inkişafı istiqamətində atılan çox mühüm addımdır.
DNT - dezoksiribonuklein turşusudur. “X” və “E” şəklində yığcam bükülmüş uzun DNT ipləri xromosom adlanır. Xromosomlar çoxlu genlərdən ibarətdir. DNT bir nərdivana bənzəyir və ikiqat spiral adlanır. Bu nərdivanın pilləkənləri dörd elementdən təşkil olunub: adenin, timin, sitazin və quanin. Həmin maddələrin ardıcıllığı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Məhz onların ardıcıllığı canlının bitki, heyvan və ya insan olmasını müəyyələşdirir. DNT zəncirlərinin uzunluğu yerdən Aya qədər olan məsafəni 6 min dəfə, Günəşə qədər olan məsafəni isə 600 dəfə əhatə edir.
Həmin turşu canlı orqanizmin formalaşması və həyati prosesləri davam etdirə bilməsi üçün irsi informasiyaların saxlanıldığı və nəsillər arasında ötürülən biopolimerdir. DNT-nin tərkibində genetik informasiya saxlanılır və onun testi qohumluq əlaqələrinin təyin edilməsi üçün ən geniş yayılmış üsuldur. Əbəs yerə deyil ki, DNT-nin açılması tibb elmində inqilab hesab edilir. Onun aşkar edilməsi nəticəsində irsiliyin kodu açılıb, genetik risk müəyyən edilib, orqanizmin proqramlaşdırılmış xüsusiyyətlərinin formalaşması başlanılıb. İrsiliyin yaxşılaşdırılmasının həyata keçirilməsi və genetik mühəndislik texnologiyalarının yaradılması da onunla əlaqədardır.