15 mart – Ümumdünya İstehlakçı Hüquqlarının Müdafiəsi Günüdür

15 mart - Dünya İstehlakçı Hüquqlarının Müdafiəsi Günü bütün dünyada olduğu kimi ölkəmizdə də qeyd edilir. İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi sahəsində dövlət siyasətinin əsası ümummilli liderimiz Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuşdur. 1995-ci il  sentyabrın 19-da “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul olunmuş, bu sahədə hüquqi bazanın tam şəkildə formalaşdırılması istiqamətində məqsədyönlü və ardıcıl işlər həyata keçirilmişdir. Ötən müddətdə istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı bir sıra normativ-hüquqi aktlar da qəbul edilmiş, qanunvericilik bazası möhkəmləndirilmişdir.  Hazırda ölkəmizdə bütün sahələrdə keyfiyyət göstəricilərinin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması istiqamətində ciddi tədbirlər görülür. Bu gün Azərbaycanda daxili bazarın formalaşdırılması və istehlakçı hüquqlarının qorunması istiqamətində qarşıya qoyulan əsas vəzifə əhalinin istehlak mallarına olan tələbatını yerli istehsal hesabına yüksək keyfiyyətli məhsullarla təmin etməkdən ibarətdir.

Bu gün muxtar respublikada iqtisadi inkişafın səmərəliliyinin artırılmasında keyfiyyət əsas meyar kimi qəbul olunur. Buna görə də daxili bazarın və istehlakçıların hüquq və mənafelərinin qorunması istiqamətində təsərrüfat subyektlərində istehsal edilən və idxal olunan məhsulların keyfiyyətinə dövlət nəzarəti diqqət mərkəzində saxlanılır. Həyata keçirilmiş nəzarət tədbirlərinin təhlili istehlak bazarında əsaslı keyfiyyət dəyişikliklərinin müşahidə edildiyini göstərir. Belə ki, sahibkar­ların öz öhdəliklərinə daha məsuliyyətlə və istehlakçıların hüquqlarına hörmətlə yanaşması əldə olunan başlıca uğur kimi dəyərləndirilə bilər. Hazırda qarşıda duran əsas vəzifə istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi, əmtəə bazarlarının keyfiyyətsiz və sağlamlıq üçün təhlükəli məhsullardan qorunması məqsədilə işlərin daha da gücləndirilməsi və bu sahədə zəruri tədbirlərin görülməsindən ibarətdir.

Daxili bazarın və istehlakçıların hüquqlarının qorunmasında inzibati tədbirlərlə yanaşı, istehlakçıların və sahibkarların maarifləndirilməsi çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Məhz bu səbəbdən müxtəlif tədbirlərin keçirilməsi, kütləvi informasiya vasitələrində istehlakçı hüquqları ilə bağlı xüsusi verilişlərin hazırlanması, ticarət və ictimai-iaşə obyektlərində çalışan xidmət işçilərinin təlimatlandırılması və digər bu kimin tədbirlər həyata keçirilir.

Yеrli istehsalın genişləndirilməsi və istеhsаlçılаrın mənаfеlərinin qоrunmаsı məqsədilə “Naxçıvan Muxtar Respublikasında istehsal olunan və tələbatı 100 faiz ödəyən ərzaq və qeyri-ərzaq məhsulları haqqında məlumat” hazırlanaraq aidiyyəti üzrə göndərilmiş, tоpdаn və pərаkəndə sаtış оbyеktlərində yеrli istеhsаl məhsullаrının sаtışınа üstünlük vеrilməsi ilə bаğlı sаhibkаrlаrlа mааrifləndirici tədbirlər görülmüşdür. Artıq sahibkarlar tərəfindən, xüsusilə yeyinti məhsullarının lazımi keyfiyyətdə istehsalına, onların saxlanma şəraitinə riayət olunmasına, daşınmasına və satışına, istehlakçılara göstərilən xidmət səviyyəsinin xeyli dərəcədə yaxşılaşdırılmasına nail olunmuşdur.

Məhsulun istehlakçıya çatdırılmasında bütün tələblərə riayət olunur ki, bu da muxtar respublika əhalisinin ekoloji cəhətdən təmiz, keyfiyyətli və etibarlı ərzaqla təminatına imkan verir. Bunun üçün istehlak bazarında mütəmadi olaraq məhsulların keyfiyyət və qiymətinə nəzarət tədbirləri,  malların keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəriciləri üzrə laborator müayinələrinin aparılması, nəticələrə uyğun olaraq operativ tədbirlərin görülməsi həyata keçirilir. 2018-ci ildə istehlakçıların hüquqlarının qorunması məqsədilə 959 halda istehsal, ticarət, ictimai iaşə, məişət və digər növ xidmət obyektində nəzarət aparılmış, istehlak müddəti bitmiş məhsullar ticarət dövriyyəsindən çıxarılmış, sahibkarlıq subyektləri barəsində qanunvericiliyə uyğun tədbirlər görülmüşdür. 

Ərzaq mallarının keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəricilərinin qiymətləndirilməsi də diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Belə ki, ötən il ərzaq mallarının keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəricilərinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı 996 səyyar və 2062 halda mal nümunəsi laboratoriya analizindən keçirilmişdir. Müayinə aparılmış mallar, əsasən, taxıl emalı məhsulları, unlu-qənnadı məmulatları, süd və süd məhsulları, konservlər, ət və ət məhsulları, meyvə-tərəvəz, mineral sular və sərinləşdirici içkilər, tamlı məhsullar, yağlar və digər məhsullar olmuşdur. Müayinə nəticəsində 9 halda malların keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəricilərinin normativ-texniki sənədlərin tələblərinə uyğun olmadığı müəyyən edilmiş və bununla bağlı müvafiq tədbirlər görülmüşdür.

İstehlakçıların hüquqlarının qorunması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlərdən biri də süni qiymət artımının qarşısının alınmasıdır. Belə ki, əhali tərəfindən daha çox istehlak olunan malların, həmçinin ərzaq malları, tikinti materialları və tərəvəz məhsullarının orta bazar qiymətlərinin səviyyəsi, dinamikası və dəyişmə meyilləri barədə məlumatların toplanılması və təhlili məqsədilə monitorinqlər davam etdirilmiş, ötən il 3437 adda ərzaq və qeyri-ərzaq məhsullarının tоpdаn və pərаkəndə sаtış qiymətləri nəzаrətdə sахlаnılmışdır. Daxili bazarda qiymət intizamına nəzarətin gücləndirilməsi məqsədilə aidiyyəti mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının əməkdaşları ilə birlikdə həftədə bir dəfə olmaqla daxili bazarda əsas istеhlak mallarının pərakəndə satış qiymətlərinin monitorinqi həyata kеçirilmiş, müəyyən olunmuş qiymətlərin pərakəndə satış qiymətləri ilə müqayisəli təhlilləri aparılmışdır. 

Muxtar respublikada ailə təsərrüfatlarının inkişafı diqqətdə saxlanılır. Bu sahədə fəaliyyətin genişləndirilməsi, festivalların keçirilməsi, istehsal olunmuş məhsulların qablaşıdırılması, 2019-cu ilin "Ailə təsərrüfatları ili" elan olunması, bununla bağlı Tədbirlər Planının təsdiq olunması mühüm əhəmiyyət daşıyır. Yaradılan şərait və həyata keçirilən tədbirlər ailə təsərrüfatlarının inkişafı ilə yanaşı, həm də istehlakçıların yerli, keyfiyyətli və standartlara uyğun qablaşdırılmış məhsullarla təminatına imkan verir. 

Nахçıvаn Muхtаr Rеspublikаsı Аli Məclisi Sədrinin tаpşırığına əsаsən kənd təsərrüfаtı istеhsаlçılаrının fəаliyyətinin stimullаşdırılmаsı, əhаlinin tələbаtının dаhа dоlğun ödənilməsi, süni qiymət аrtımının qаrşısının аlınmаsı məqsədilə Mərkəzi bаzаrdа kənd təsərrüfаtı məhsullаrının və еmаl sənаyеsi məhsullаrının sаtışı yаrmаrkаsı təşkil olunur. Bu da istehlakçıların keyfiyyətli məhsulla təminatında mühüm rol oynayır.

İstehlakçıların hüquqlarının qorunması yalnız dövlətin işi deyil. Bu, daha çox ümumxalq işidir. Hər birimiz istehlakçı kimi öz hüquqlarımızı yaxşı bilməli və bu işə öz töhfəmizi verməliyik.