Siqaret insan vücudunda ən çox ürəyə ziyan vurur
Siqaret insan vücudunda ən çox ürəyə ziyan vurur.
NUHÇIXAN bununla bağlı Sağlamlıq Elmləri Universitetinin professoru kardioloq Dr.Barış Güngörün məlumatlarını təqdim edir.
Siqaretin nə qədər zərərli olduğu hər kəsə məlum olan faktdır. Uzun illərdir ki, bununla bağlı xəbərdarlıqlar edilir, xəbərlər yayımlanır, maarifləndirmə işləri həyata keçirilir. Tərkibində 4 mindən çox kimyəvi maddə olan siqaret demək olar ki, hər bir orqanda ciddi xəstəliklər yaradır. İnsan orqanizmində siqaret ən çox ürəyə zərər verir, ürək-damar xəstəlikləri bu baxımdan ölümün əsas səbəbi hesab olunur.
Bəs siqaret ürəyə necə zərər verir? İnfarkt hallarında onun rolu nədir?
Xərçəng başda olmaqla bir çox xəstəliyə səbəb olan siqaret ürəyə mənfi təsir göstərir. Siqaret infarkt riskini artıran ciddi bir səbəbdir. İnfarkt keçirənlərin yarısı siqaret çəkir. Çox asılılıq yaradan nikotindən başqa, siqaretin tərkibində dəm qazı, qətran, arsen, hidrogen siyanid, formaldehid və metan kimi insan sağlamlığı üçün zərərli olan 3500 müxtəlif kimyəvi maddə var. Bu, ağciyərlə əlaqəli xroniki ağciyər xəstəlikləri və ağciyər/laringeal xərçəng riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırır, lakin onun ürək-damar sisteminə təsiri cəmiyyətdə daha çox olur. Siqaret tüstüsünü udduğumuz zaman ağciyərlərdəki hava kameralarından çıxan kimyəvi maddələr qanla qarışaraq bütün hüceyrələrimizə çatır. Bu, ağciyərlərdə toplanır, lakin qanla birlikdə hüceyrələrimizə çatan kimyəvi maddələr sağlamlığımızı təhdid edən bir sıra reaksiyalara səbəb olur. Damar divarını örtən “endotel” hüceyrələri də siqaretdən təsirlənir və damarların tıxanması sürətlənir.
Siqaretin ürəyə və damarlara verdiyi zərərlər
Damar tıxanıqlığı dediyimiz ateroskleroz və aterosklerozun üstündə yaranan laxtalanma əslində infarkt adlandırılan bir məfhumdur. Siqaret laxtalanma hüceyrələrinin (trombositlərin) aktivləşməsini artırır və qanın konsistensiyasını qalınlaşdırır. Damarlarda olan lövhələrdə iltihaba səbəb yaradır ki, bu da lövhələrin qırılmasını asanlaşdırır və damardaxili laxtanın əmələ gəlməsinə səbəb olur. Əgər bu hadisə ürək-damar sistemində baş verərsə infarkt, beyin damarında olarsa insult, ayaq arteriyasında olarsa soyuqdəymə kimi ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Göyərmə, xora əmələ gəlməsi və hətta amputasiya kimi hallara gətirib çıxara bilər.
Bu, iltihaba səbəb olur. Bəs iltihab ürəyə necə zərər verir?
Siqaret təkcə qanın laxtalanmasına səbəb olmur, həm də iltihablı təsir göstərir. Həddindən artıq iltihab damarları bağlayan hissəciklərin divara yapışmasını artırır. İltihab həddindən artıq olarsa, xolesterolun orqanizmə vurduğu zərər artır. Bu lövhələr damar divarında, endotel hüceyrələrinin altında pis xolesterinin (LDL xolesterin) toplanması və iltihab reaksiyası nəticəsində tədricən əmələ gəlir. Yəni, ürək şikayəti olmayan insanlarda, xüsusilə siqaret çəkənlərdə belə damar daralması baş verə bilər. İllər keçdikcə damarlarda xolesterin yığıldığı kimi, siqaret də bu xəstəliyi damarlarımızda irəliləyərək ciddi damar daralmasına və ya kliniki təzahürlərlə özünü göstərən tıxanmaya səbəb olur. İltihabın şiddəti qan testlərində də başa düşülə bilər. Qanda yüksək səviyyədə iltihab olan şəxslərdə ürək-damar xəstəlikləri riski daha yüksəkdir. Yalnız bununla da məhdudlaşmır... Siqaret həm də təzyiqi və nəbzi artırır. Çünki damarlarda vazospazm dediyimiz bir məfhuma səbəb olur. Karbonmonoksit siqaret çəkənlərin qanında dövr edir. Bunlar kapillyarların daralmasına səbəb olur və insanlarda ürək xəstəliyi riskini artırır.
Tıxanmış damarlar həmişə problem olaraq qalır
Ürək xəstəliyi olan siqaret çəkənlər onu dərhal tərk etməlidirlər. Ancaq bəzən xəstələr buna əməl edə bilmirlər. Damar tıxanması - insult kimi ciddi xəstəliklər üçün cərrahiyyə və ya stentlə müalicə olunduqdan sonra siqaret çəkməyə davam edən insanlar da var. Məsələn, əməliyyat keçirmiş və ya damarları stent sayəsində açılmış xəstələr... Halbuki bu, tamamilə yanlış addımdır. Ürək-damar tıxanmasını tam olaraq sağaltmaq, qarşısını almaq mümkün deyil. Ona görə də müntəzəm olaraq qan durulaşdıran və xolesterini azaldan dərmanlar qəbul edilməlidir. Təkcə siqaret tərgidilməməli, həm də bütün sağlam həyat qaydalarına riayət olunmalıdır. Damardakı lövhəni tamamilə çıxaran və onu təmizləyən bir müalicə, ümumiyyətlə, yoxdur.