Ermənistan-Rusiya münasibətləri: daha iki erməni təxribatı
Cənubi Qafqazda geosiyasi vəziyyətin sadə olmadığı haqqında ekspertlər çoxdandır ki, fikir yürüdürlər. Onlar hesab edirlər ki, bu regionda getdikcə daha təhlükəli çalarlar alan risklərin təsir dairəsi də genişlənir. Belə bir gedişatın daha böyük geosiyasi məkanda yeni təhlükələr meydana gətirə bilməsi istisna edilmir. Bunun olmaması üçün isə region dövlətləri proqnozlaşdırılan, aydın və konstruktiv siyasət yeritməli, gərginlik yarada biləcək addımlar atmamalıdırlar. Ermənistan hakimiyyəti isə bunların heç biri ilə uzlaşmayan addımlar atmaqdadır. Məsələn, Ermənistan parlamentində Rusiyanın ünvanına təxribat xarakterli fikirlər səsləndirilib. Moskvanın bu regiondakı imkanlarını nəzərə alsaq, görərik ki, əslində, ermənilər mövcud vəziyyəti daha da çətinləşdirirlər. Onlar həqiqət deyil, təxribat, sabitsizlik və gərginlik axtarışındadırlar. Erməni deputatlar 1999-cu ildə Ermənistan parlamentində törədilən terror aktının arxasında Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının dayandığını deyib və Rusiya telekanallarının translyasiyasını dayandırmaq məsələsini qaldırıblar. Hər iki məsələ Moskvada əks-reaksiya doğurub. Həmin kontekstdə bir sıra geosiyasi məqamlar üzərində geniş dayanmağı lazım bildik.
Paşinyanın deputatları: Moskvaya atılan güllələr
Belə görünür ki, Ermənistanla Rusiya arasında yeni ixtilaf mövzusu meydana gəlir. Bu günlərdə İrəvanda bəzi erməni deputatlar ortaya Moskva ilə münasibətlərə ciddi təsir edə biləcək təxribatçı məzmunlu iki mövzu atıblar. Onların hər ikisi Nikol Paşinyanın "Mənim addımım" blokunu parlamentdə təmsil edənlər tərəfindən ortaya atılıb. Ermənistan parlamentinin müdafiə və təhlükəsizlik məsələləri üzrə daimi komissiyasının sədri Andranik Koçaryan deyib ki, 1999-cu ildə Ermənistan parlamentində törədilən terror aktını Rusiya xüsusi orqanları həyata keçirib. Və bu, artıq sübut olunub. Xatırladaq ki, oktyabrın 27-də (1999-cu il) olan həmin terror hadisəsində o zamankı baş nazir Vazgen Sarkisyan, parlamentin sədri Karen Dəmirçiyan, onun iki müavini, bir nazir və üç deputat öldürülmüşdü.
Digər fikir yenə də "Mənim addımım" blokundan seçilmiş deputat, parlamentin elm, təhsil, mədəniyyət, diaspor, gənclik və idman üzrə daimi komissiyasının üzvü Narine Xaçatryan tərəfindən səsləndirilib. Həmin erməni millət vəkili Ermənistan televiziya və radio verilişləri Milli Komissiyasının sədri Tiqran Akopyandan soruşub ki, Rusiya televiziyalarının Ermənistanda translyasiyasını dayandırmaq və ya heç olmasa məhdudlaşdırmaq olarmı? Onun fikrinə görə, bir çox Rusiya KİV-i, məsələn, "Mir" və "Rossiya 1" telekanalları ermənilərə qarşı nifrət oyatmaqla məşğuldur.
Suala cavabında T.Akopyan xanım deputatla eyni fikirdə olduğunu ifadə edib. Ancaq indiki geosiyasi şərtlər daxilində bunu etməyin mümkün olmadığını deyib. Belə ki, Ermənistan zərər görə bilər. Bu dialoqa KİV maraq göstərib. Hesab edirlər ki, əslində, məsələ bütövlükdə N.Paşinyan hökumətinin antirusiya mahiyyəti ilə bağlıdır. Yəni baş nazirin özü zaman-zaman bu kimi məsələləri cəmiyyətin diqqətinə çatdırır ki, ictimai rəyi Moskvanın əleyhinə dəyişsin, hətta imkan daxilində Kremlə qarşı aqressiv əhval-ruhiyyə də formalaşdırsın.
Maraqlıdır ki, bu iki informasiyaya Rusiya ekspert dairələri ciddi reaksiya veriblər. Belə hesab edənlər vardır ki, bütün bu addımlar İrəvan üçün çox pis qurtara bilər. Hətta hərbi ekspert Vladislav Şurıqin Ermənistan-Rusiya münasibətlərinin soyumasına inanır, lakin buna sakit yanaşdığını deyir. Çünki Ermənistan Rusiya üçün "bütün mövcud olanlardan ən mənasız müttəfiqdir" (bax: Ирина Джорбенадзе. В Ереване опять решили "наехать" на Москву / "Rosbalt", 15 aprel 2019). Rusiyalı ekspert sözlərinə davam edərək vurğulayır ki, bu baş versə, Ermənistan öz geosiyasi mövqeyinə ciddi surətdə yenidən baxmalı olacaq. "Ən azından o, Azərbaycandan zəbt etdiklərini geri qaytarmalı olacaq" (bax: əvvəlki mənbəyə).
Pərdəarxası: rəsmi İrəvanın əsl məqsədləri
Bu informasiyalar geosiyasi aspektdə maraq doğuran iki məqamı ortaya çıxarır. Onlardan biri Nikol Paşinyan komandasının zaman-zaman Rusiya əleyhinə təxribatlara əl atması ilə bağlıdır. Baş nazir özü rəsmi şəkildə Rusiya ilə müttəfiqliyin davam etdiriləcəyini bəyan etsə də, onun seçki blokundan parlamentə deputat seçilənlər bunun tam əksini sübut edən fikirlər ortaya atırlar. Biz, əlbəttə, Ermənistan parlamentində terror aktını kimin törətdiyi haqqında bir fikir bildirmirik. Bu, Ermənistan hüquq-mühafizə orqanlarının işidir. Lakin parlamentin daimi komissiyasının sədri ifadə edirsə ki, terroru Rusiya xüsusi xidmət orqanları törədib, bu, ciddi ittihamdır. Həm də həmin mövzunun niyə məhz indi ortaya atıldığı məlum deyil.
Digər tərəfdən, niyə indiyə qədər Ermənistan hakimiyyətlərinin heç biri bu barədə fikir bildirməmişdi? Xatırladaq ki, həmin terror hadisəsi baş verən günün səhəri onu Türkiyə xüsusi xidmət orqanları ilə bağlamağa çalışdılar. Lakin bu məsələ dərhal arxa plana atıldı, çünki heç bir fakt ortaya qoyulmadı. Nə Levon Ter-Petrosyan, nə Robert Koçaryan, nə də Serj Sarkisyan bu məsələni qabartmadılar.
Lakin onların hər biri haqqında Ermənistan dövlətçiliyinə xidmət edən, vətənpərvər və səviyyəli liderlər kimi danışırdılar. Belə çıxır ki, bunların hamısı vətən xaini imiş, deyilənlər isə yalanmış. Onda kim təminat verə bilər ki, indi N.Paşinyan əsl lider, milli siyasətçi, vətənpərvər və dövlətçidir? Ona xaricdəki ağaları bu kimi informasiyaları qəsdən ötürmürlərmi ki, regionda yeni bir gərginlik yaransın? Çünki indi Yaxın Şərqdən terrorun Qafqaza keçməsi barədə ehtimallar səslənir. Konkret desək, terror mövzusu indi dəbdədir.
Rusiya telekanallarının Ermənistanda yayımının dayandırılması və ya məhdudlaşdırılması haqqında deyilənlər də hökumət dəhlizlərindəki təxribatçı ab-havadan xəbər verir. Çünki bunun mümkün olmadığını hamı bilir. Ermənistan KTMT-nin və Aİİ-nin üzvü kimi belə bir addım ata bilərmi? Onda ona sual edərlər ki, Dağlıq Qarabağ məsələsinə gəldikdə, rus əsgərinin Ermənistanı müdafiə etməsini borc kimi təqdim etməyə çalışırsan, Rusiya KİV-ini isə qəbul etmirsən? Ən tutarlı arqument isə ondan ibarətdir ki, Rusiya KİV-i qətiyyən antierməni mövqeyi tutmayıb və tutmur. Əksinə, şimal qonşumuzun media qurumları azərbaycanlılara qarşı qərəzli mövqeləri ilə seçiliblər. Son zamanlar isə bu vəziyyət bir qədər dəyişib və obyektiv yanaşmalar artıb. Ermənilər isə o qədər şıltaq olublar ki, həqiqəti deyənləri antierməni mövqe tutmaqda ittiham edirlər. Əslində, onlar özləri kim olduqlarını əyani nümayiş etdirirlər. Yəni şər-böhtan atmırsansa, doğru danışırsansa, antierməni mövqedəsən. Bəli, elədir!
İkinci geosiyasi məqam ondan ibarətdir ki, Vladislav Şurıqin faktiki olaraq bəyan edir ki, Dağlıq Qarabağ Rusiyanın ciddi yardımı ilə zəbt edilib və əgər Moskva çəkilsə, həmin ərazini Azərbaycan sürətlə azad edə bilər. Bu da ermənilərin hərbi gücü ilə bağlı mifə zərbə olmaqla yanaşı, onu da ifadə edir ki, Moskva mövqeyini dəyişə bilər. Dolayısı ilə Ermənistan son dərəcə çətin vəziyyətə düşmüş olur. O, nə Rusiyaya qarşı çıxa, nə də geosiyasi olaraq Qərbə yaxınlaşa bilər. Moskva buna qətiyyən imkan verməz. Kreml istənilən zaman ermənilərin ipini istədiyi qədər çəkmək iqtidarındadır.
Onda bəs Ermənistanın bu cür addımlarının nə kimi geosiyasi nəticələri ola bilər? Rəsmi İrəvan regionda vəziyyəti mürəkkəbləşdirir, qeyri-müəyyənliyi artırır. Səbəbi də odur ki, özünün illərdir işlətdiyi cinayətləri ört-basdır etsin. Əgər regionda beynəlxalq hüquq möhkəmlənsə, sabit vəziyyət yaransa, onda həqiqətlər aydınlaşar. Bu halda isə Ermənistan özü üçün çox çətin olan suallara cavab verməli olacaq. Burada geosiyasi qeyri-müəyyənlik yüksək olduqda isə böyük dövlətlər əsasən bir-biri ilə mübarizə apararaq üstünlüyü əldə etməyə çalışacaqlar. Bununla su bulanıq qalacaq və Ermənistanın işğalçılıq siyasəti özü üçün əlverişli mühit əldə edəcək.
Digər tərəfdən, Ermənistan regiondakı qonşularına qarşı təxribatçı addımlar atmaqdadır. Burada məqsəd real mənzərəni təhrif edərək, diqqəti əsas təhlükə ocağından yayındırmaqdır. Guya Ermənistan həmişə təcavüz qurbanı olub. Əvvəlcə Azərbaycan və Türkiyə ona "hücum edib", ancaq "güclü Ermənistan ordusu" qalib gəlib. Sonra isə Rusiya xüsusi xidmət orqanları "erməni demokratiyasına" zərbə vurub. Baxın, necə bir mənzərə alınır: yüz il əvvəl "soyqırımı", sonra Azərbaycanın "təcavüzü" və eyni zamanda, Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının "terroru"! Lakin Ermənistan bütün bunlara tab gətirərək, regionda "söz azadlığı", "demokratiya" və "barışın" təmsilçisidir! Qərbin bir sıra təşkilatları təcavüzkar, antidemokratik, vassal, forpost Ermənistanı məhz bu obrazda da təqdim etməyə çalışır.
Deməli, real olaraq bütövlükdə Cənubi Qafqaz yeni səviyyədə ermənilərin və onların havadarlarının siyasi, geosiyasi, ideoloji və informasiya təxribatı ilə üzləşib. Təbii ki, bu yaramazlığa əvvəl-axır son qoyulmalıdır. Belə olmasa, erməni yaramazlığı dağıdıcı ünsür kimi daha böyük geosiyasi məkanda xaos yarada bilər!
Newtimes.az