Psevdodemokratiyanın erməni variantı: Nikol Paşinyanın "Pirr qələbələri"...
Ermənistan siyasi səhnəsində gərginlik davam edir. Meydana daha təhlükəli və riskli məqamlar çıxır. Oktyabrın 2-də Ermənistan parlamentinin "Milli Məclisin reqlamenti haqqında" qanuna təklif olunan düzəlişləri qəbul etməsi bir nəticə verməyib. N.Paşinyan ayrı-ayrı deputatlara təzyiq və hədə ilə vəziyyəti öz xeyrinə dəyişməyə çalışır. Artıq "Respublika" partiyasından olan bir neçə deputatın inqilabçıların tərəfinə keçdiyi haqqında informasiyalar yayılır. N.Paşinyan özü bunu uğur adlandırıb və insanları daha cəsarətli olmağa çağırıb. Ancaq real olaraq başqa məzmun və mahiyyətli proseslərin getdiyi aydın olur. Dörd respublikaçı deputatın yaydıqları müraciətdə məsələnin bu tərəfi geniş izah edilib. Orada N.Paşinyanın bir siyasətçi kimi əsl siması da aydın təsvir edilib. Ermənistanda siyasi proseslərin dinamikası aspektində problemin bu tərəfi üzərində geniş dayanmaq istərdik.
Siyasi məqsədlər və təzyiq üsulu: Paşinyanın əsl siyasi kimliyi
Bir sıra erməni ekspertlər və siyasətçilər ölkənin siyasi səhnəsində meydana gələn ziddiyyətlərin və anlaşılmazlıqların tədricən aradan qaldırıldığı haqqında fikir bildirməklə, əslində, çox tələsiblər. Oktyabrın 2-də parlamentin reqlamenti haqqında qanuna yeni düzəliş qəbul ediləndən sonra aralıq daha da qarışmışdı. N.Paşinyan tərəfdarlarını küçələrə çağırdı. Onlara inqilabı başa çatdırmaq naminə "daha cəsarətli" olmaq üçün çağırış etdi. Ancaq proseslərin gedişi göstərir ki, hakimiyyət yalnız adi vətəndaşlara çağırışlarla kifayətlənmir. Paşinyan hökuməti ənənəvi təhdid, rəqibi qorxutma, onu ələ almağa çalışma kimi üsullardan da geniş yararlanmağa cəhd göstərir. Bunun sayəsində Ermənistanda oktyabrın 2-dən fərqli bir siyasi mənzərə yarandığı görüntüsü meydana gəlib. Onun başlıca xüsusiyyətləri hansılardır?
Ermənistan KİV-in yaydığı məlumatlara görə, N.Paşinyan Parisdə prezident Armen Sarkisyanla görüşüb. Növbədənkənar seçkilər və siyasi gərginlik məsələləri müzakirə olunub. Belə razılığa gəlinib ki, böhran dialoq yolu ilə aradan qaldırılsın. Növbəti müzakirənin İrəvanda aparılması qərar alınıb. İrəvanda da prezidentlə baş nazir yenidən bir araya gəliblər. Lakin bütün bunların praktiki bir nəticəsi olmayıb.
Məsələ ondan ibarətdir ki, Ermənistan prezidenti tərəfləri ortaq mövqeyə gətirmək istiqamətində konkret addım atmır. O, N.Paşinyanı sağlam düşüncəyə dəvət edir. Eyni şeyi müxaliflər haqqında deyir. Ancaq bir prezident olaraq konkret təklif vermir və yol göstərmir. Bir növ "seyrçi ağsaqqal" rolunda elə də uğurlu görünmür. Və ya hələlik yalnız müşahidə edir. O, siyasi səhnədə vuruşanlardan hansının üstün gələcəyini gözləyir. Sonra hansı addımı atacaq, bilinmir. Çünki N.Paşinyan prezidentin siyasi maraqlarını nəzərə almaq istəmir. Bu barədə heç söhbət belə aparılmır. Lakin özünün yenidən baş nazir seçilməsi üçün hər şeyi edir. Faktiki olaraq onun bütün oyunları bunun üzərində qurulub.
N.Paşinyan kimi "demokratın" şərti budur: məni yenidən baş nazir seçməyə razı olanlar siyasi səhnədə qalırlar, olmayanlar isə avtomatik olaraq xalq düşməni, əksinqilabçı və antidemokrat elan olunacaq! Bu "demokratik üsul"un tətbiqi artıq gedir. Və müəyyən uğurlar əldə edilib. Məsələn, Haqik Sarukyanın başçılıq etdiyi "Çiçəklənən Ermənistan" partiyası artıq inqilabçılara qoşulub. Onlarla yanaşı, respublikaçılardan 14, Robert Koçaryana yaxın 1 nəfər və digər fraksiyalardan 1 nəfər baş nazirin şərtlərini qəbul edib.
Bu proseslərə prezident A.Sarkisyan yenə də sakit reaksiya verib və bütövlükdə müsbət addım adlandırıb. R.Koçaryan və S.Sarkisyan isə susmaqda davam edirlər. Bunlardan fərqli olaraq, "Respublika" partiyasının 4 deputatı səslərini qaldırıblar. Onlar faktiki olaraq N.Paşinyan və tərəfdarlarının demokratiya kimi təqdim etməyə çalışdıqları prosesin daxili simasını öz müraciətlərində açıblar. Həmin deputatlar aşağıdakılardır: Miqran Akopyan, Karen Bekaryan, Arman Saqatelyan və Samvel Fərmanyan (bax: Вместо переговоров "гоняться" за каждым депутатом – это то же самое, что приставить оружие к виску депутата: заявление 4 депутатов от фракции РПА / 1in.am, 10 oktyabr 2018).
Onlar müraciətlərində vurğulayırlar ki, N.Paşinyan özü də daxil olmaqla hamının maskasını çıxarmaqdadır. Onların sıralarında respublikaçı-konformistlərin də olduğu aydınlaşır. Orada "mötəbər siyasi institutlar" və "buyruq qulu qəhrəmanlar" da vardır (bax: əvvəlki mənbəyə). Sonuncular sakitcə "bu gündən bunları söymürük, ancaq tərifləyirik" prinsipi üzrə hərəkət edirlər. Bu, hər şeydən öncə, deputatların yaramaz və eybəcər üsulla "oğurlanması"dır. Sonra isə siyasi şüurda ağır iz buraxmaqdadır.
Demokratiyadan qaçış: Ermənistan yeni risklər və uçurumun astanasında
Lakin yaltaqlıq və vəziyyətə iradəsiz uyğunlaşma cəhdləri uzun zaman davam etmir. Deməli, N.Paşinyanın indi etdikləri əsas olaraq "mənəvi parçalanma və dəyərsizləşməyə yeni fundament hazırlayır" (bax: əvvəlki mənbəyə). Məsələnin bu aspekti siyasi və mənəvi baxımdan çox maraqlıdır. Belə görünür ki, artıq Ermənistan siyasi dairələrində N.Paşinyanın reallıqda cəmiyyətə nə gətirdiyi haqqında konkret təsəvvürü olan qruplar mövcuddur. Onlar başa düşürlər ki, riyakarlığı demokratik düşüncə kimi qələmə vermək və hakimiyyət hərisliyini vətənpərvərlik pərdəsinə bükmək sonucda bütün xalqı fəlakətə aparacaq.
Çünki N.Paşinyanın hər bir "uğuru" faktiki olaraq erməni xalqının bir addım da uçuruma irəliləməsi deməkdir. Siyasi səhnədə ikiüzlülük, satınalma, hədə-qorxu ilə məqsədə çatma metodları standarta çevrilir və kütlələrin şüurunda yalan həqiqətin yerini daha möhkəm tutur. Bu cür insanların şüuru ilə manipulyasiya etmək dəfələrlə asanlaşır. Bu gün irəliləyiş kimi görünən hadisələr bir qədər sonra bumeranq kimi cəmiyyətin başında çatlayacaq.
Bunların əsas səbəbini də müraciət imzalayan deputatlar izah ediblər. Onlar əmindirlər ki, siyasi qüvvələr arasında danışıqlar aparmaq əvəzinə, hər bir deputatın arxasınca qaçıb, ona təzyiq göstərməklə öz tərəfinə çəkmək reallıqda "deputatın gicgahına silah dirəyib, ona öz iradəsini qəbul etdirməkdir" (bax: əvvəlki mənbəyə).
Bizcə, haqlı və əsaslı iraddır. N.Paşinyan başqa hansı üsulla məqsədinə çatıb? Onun heç bir işdə qanuni davrandığını sübut edən fakt yoxdur. Bir çətinlik yaranan kimi meydanlara qaçır və oradan təhdidlər yağdırır. Ermənistanda onsuz da siyasi iradəsi zəif olanlar kifayət qədərdir. Bu cür oyunla hər iki tərəf özünü "təsdiqləməkdə" davam edir.
Ancaq bu kimi oyunların axırının yaxşı qurtarmayacağını adı çəkilən deputatlar bəyan edirlər. Bunun həm qeyri-qanuni, həm də qeyri-əxlaqi olduğunu onlar açıq ifadə edirlər. Yekun olaraq isə bu cür qütbləşmə, inadkarlıq, başqası ilə mükalimədən qaçmaq, ultimatum ritorikası "ictimai və insani böhranın yetişməsinə aparıb çıxarır" (bax: əvvəlki mənbəyə). Bu yolda bir-birini ayaqlamaq, başqasının ləyaqətini alçaltma hesabına özünü təsdiq etmək kimi iyrənc hadisələr baş verməkdədir. İnsanlar oyuncağa və siyasi məqsədlərə çatmaq üçün alətlərə çevrilirlər. Son olaraq isə cəmiyyət üçün çox ağır nəticələr alınır.
Beləliklə, Ermənistanda bir sıra KİV orqanlarının və siyasi dairələrin "demokratik irəliləyiş" kimi təqdim etməyə çalışdığı proseslər, əslində, cəmiyyətin daha dərin qatlarda parçalanmasına və qarşıdurmaların genişlənməsinə aparıb çıxarır. Bu gün H.Sarukyan N.Paşinyanın tərəfinə keçməklə erməni xalqının gələcəyinə zərbə vurur. Eyni zamanda, nəzərə almaq lazımdır ki, daşnaklar hələ son sözlərini deməyiblər, R.Koçaryan isə susur. Onun siyasi mübarizədən əl çəkdiyini demək tələskənlik olardı. Görünür, ikinci prezidentin gözlədiyi məqamlar vardır.
Bütün hallarda N.Paşinyanın seçkini hökmən dekabrda keçirmək və eyni zamanda, baş nazir postunu saxlamaq planı tamamilə antidemokratik ruhda qurulub. Burada hər hansı sivil yeniləşmədən söhbət gedə bilməz. Siyasi rəqiblərini təhdid, şantaj, repressiya, alçaltma kimi üsullarla zərərsizləşdirmək, adətən, uzunmüddətli nəticə vermir Bunu edənin özünə bumeranq kimi qayıdır. Çox keçməz ki, N.Paşinyan da bu qanunauyğunluğu öz üzərində hiss edər.
Hələlik onu demək mümkündür ki, N.Paşinyan və tərəfdarları radikal siyasi mühit formalaşdırmaqda davam edirlər. Onlar bütün istiqamətlərdə təzyiq üsulundan geniş yararlanırlar. Görünür, bu qrupun arxasında duran siyasi texnoloqlar bütün meyarları itiriblər. Onlar Cənubi Qafqazda növbəti qeyri-müəyyənlik və risk mühiti formalaşdırırlar. Bu yanğının genişlənib daha çox ərazini əhatə etməməsi üçün hansısa tədbir görüldüyü müşahidə edilmir. Əksinə, Vaşinqton bəyan edir ki, "Ermənistanda siyasi islahatlara daha 26 milyon ABŞ dolları ayıracaq". Deyəsən, küləyin haradan əsdiyi üzə çıxır.
Newtimes.az