Mesajlaşma tətbiqlərində hansı təhlükələr var?
Hazırda milyonlarla insanın gündəlik ünsiyyət vasitəsinə çevrilən mesajlaşma tətbiqləri, rahatlıq və pulsuz xidmət təklif etsə də, ciddi təhlükəsizlik riskləri daşıyır. Artıq bu risklər tək fərdi istifadəçiləri deyil, dövlətlərin milli təhlükəsizliyini də narahat edir. Bəs, əslində hansı mesajlaşma vasitələri güvənlidir və nəyə diqqət etmək lazımdır?
NUHÇIXAN xəbər verir ki, “Anadolu” agentliyində nəşr edilən “Dövlətləri hərəkətə gətirən təhlükə: Xarici mesajlaşma tətbiqləri” başlıqlı məqalədə, “WhatsApp” və “Telegram” kimi xarici mesajlaşma tətbiqlərinin milli təhlükəsizlik üçün yaratdığı risklər araşdırılır. Məqalədə qeyd olunur ki, bu tətbiqlər əslində bir növ “kəşfiyyat” vasitəsi olaraq, pulsuz xidmət təklif etməklə istifadəçi məlumatlarını toplayır. Bu təhlükədən dərs çıxaran bir çox ölkənin rəsmi əlaqələr üçün öz yerli mesajlaşma tətbiqlərini inkişaf etdirməyə başladığı vurğulanır.
Məlumatların xarici ölkələrdəki serverlərdə saxlanılmasının risklərini aradan qaldırmaq üçün bir çox ölkə özəl və təhlükəsiz yerli mesajlaşma tətbiqlərini inkişaf etdirir. Məsələn, Rusiyanın “Max”, Fransanın “Tchap”, Almaniyanın “BwMessenger” və Çinin “Weixin” tətbiqləri nümunə göstərilir. NATO-nun da kritik vahidləri üçün “NI2CE” adlı öz tətbiqini inkişaf etdirdiyi bildirilir. Məqalədə Türkiyənin də öz təhlükəsiz və müstəqil yerli tətbiqini hazırlamalı olduğu təklif edilir. Bu addımlar göstərir ki, dövlətlər təhlükəsizliyi təmin etmək üçün xarici platformalardan asılılığı azaltmağa çalışır.
Məqalədə qeyd olunanlara müvafiq olaraq ölkəmizlə bağlı apardığımız araşdırmada gəlinən nəticə budur ki, kiberməkanda öz təhlükəsizliyini qorumaq üçün səy göstərən Azərbaycanda kibertəhlükəsizlik dövlətin prioritet məsələsinə çevrilib. Bu məsələ Azərbaycan üçün də aktuallıq kəsb edir. Ölkədə Xüsusi Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi Dövlət Xidməti dövlət orqanlarının təhlükəsiz kommunikasiyası üçün xüsusi rabitə kanalları yaradır. Bundan başqa, Elektron Təhlükəsizlik Xidməti vətəndaşları xarici tətbiqlərdəki təhlükələr barədə xəbərdar edir. Milli tətbiq inkişaf etdirmə məsələsinə gəlincə, axtarışlar Azərbaycanda dövlət qurumları üçün xüsusi və təhlükəsiz rabitə kanallarının mövcud olduğunu göstərir. Bu da dövlətin rəsmi kommunikasiyalarını kənar tətbiqlərdən asılı olmadan həyata keçirməyə imkan verir.
Azərbaycanda kibertəhlükəsizlik sahəsində strateji sənədlər və qanunvericilik bazası hazırlanır ki, "Azərbaycan Respublikasının 2025-2030-cu illər üçün Kibertəhlükəsizlik Strategiyası" kimi sənədlər bu sahədəki prioritetləri müəyyən edir. Bu sənədlərin məqsədi dövlət orqanları, özəl sektor və vətəndaşlar üçün kibertəhlükəsizliyi təmin etməkdir. Mütəxəssislərin hazırlanması üçün təhsil proqramları həyata keçirilir və ictimaiyyətin kiberdələduzluqdan qorunması üçün maarifləndirici kampaniyalar təşkil olunur. Kibertəhlükəsizlik daima dəyişən bir sahə olduğu üçün mövcud hüquqi baza mütəmadi olaraq yenilənir.